Temat: Jak ageizm wpływa na samopoczucie i zdrowie psychiczne seniorów

Ageizm, podobnie jak inne negatywne zjawiska życia społecznego niesie za sobą skutki i koszty, jakie ponoszą seniorzy, którzy doświadczają dyskryminacji. Mogą one objawiać się w różnych sferach życia osób starszych, jednak najbardziej dotkliwą wydaje się sfera zdrowia psychicznego. 

Pośród skutków psychologicznych dyskryminacji przejawiających się  w zachowaniu samych osób starszych wymienić należy:

• autostereotypizację (nakładanie „maski starości”), czyli zinternalizowanie społecznego obrazu osoby starej jako schorowanej, zniedołężniałej, brzydkiej, ubogiej i bezwartościowej dla ogółu, co znaczy że osoby starsze zaczynają się identyfikować ze społecznym obrazem siebie jako osoby starej i w taki sam sposób o sobie myślą. Takie zachowanie powoduje uwewnętrznienie negatywnych przekonań o własnych możliwościach, co staje się samospełniającą przepowiednią i prowadzi do spadku jakości życia – postrzeganie siebie, tak jak postrzegają stereotypowo nas inni;
• autodyskryminację, czyli dobrowolne wyłączanie się seniorów z pewnych ról i kontekstów społecznych, powodujące że funkcjonują oni zasadniczo w dwóch sferach życia, w których występują niedostatki i ograniczenia: zdrowia i pieniędzy. Powoduje to ograniczenie aktywności seniorów, niepodejmowanie przez nich wyzwań, rezygnację i marginalizację własnych potrzeb, wycofanie się z życia społecznego;
• internalizowanie barier kulturowych i obyczajowych jako swoich, co przejawia się unikaniem barwnych strojów, spontanicznego okazywania uczuć, kreatywności, swobody, odmawiania się sobie prawa do radości, śmiechu, do zakupu nowych ubrań, kosmetyków, do wyjazdów turystycznych, inwestowania w siebie („bo w moim wieku nie wypada”);
• wykazywanie zrozumienia do zachowań dyskryminujących
  niedostrzeganie przejawów gorszego traktowania, usprawiedliwianie osób i instytucji.

Ponadto długotrwałe doświadczenie wykluczenia i dyskryminacji powoduje u osób starszych pogorszenie się stanu zdrowia psychicznego, przejawiającego się w następujący sposób:

• doświadczaniu poczucia izolacji, wyobcowania, samotności, odrzucenia, braku akceptacji
• poczuciu braku sprawstwa i autonomii,
• spadku poczucia własnej wartości i samooceny,
• poczuciu stagnacji i braku sensu życia,
• poczuciu bycia gorszym, bezużytecznym, „bycia ciężarem” dla rodziny i innych osób,
• osłabieniu aktywności poznawczej,
• frustracji uczuciowej,
• deprywacji potrzeb życiowych,
• unikaniu działań wymagających pomocy i wsparcia,
• występowaniu chorób i zaburzeń psychicznych, w tym depresji, stanów lękowych, nerwic, bezsenności związanych m.in. z brakiaktywności, przerwaniem pracy zawodowej, izolacją, zmianą warunków mieszkaniowych czy miejsca zamieszkania, pobytem w placówkach opiekuńczych, osamotnieniem, brakiem wsparcia ze strony bliskich, utratą osób najbliższych (śmierć współmałżonka, dzieci), przewlekłymi chorobami somatycznymi,
• podejmowaniu zachowań samobójczych.

Niekiedy „tarczą” i „bronią” dla osób starszych w walce ze skutkami psychicznymi dyskryminacji może okazać się chwila zatrzymania drugiego człowieka, rozmowa, zainteresowanie…