Temat: Dyskryminacja osób starszych, czyli ageizm. cz. 2

Dyskryminacja może objawiać się na wiele sposobów. Może występować poprzez bezpośrednie krzywdzenie, zachowania werbalne i niewerbalne, jawne ocenianie  i krytykowanie, odmawianie pomocy i nieprzychylne traktowanie czy przemoc fizyczną, psychiczną i ekonomiczną. Może przyjmować formę indywidualną (uprzedzenia do poszczególnych osób) lub instytucjonalną (nierówne traktowanie na poziomie instytucji publicznych czy prywatnych) i dotyczy głównie dostępu do opieki zdrowotnej, edukacji czy usług.

Ageizm w stosunku do osób w podeszłym wieku może się przejawiać poprzez:

• Lekceważenie uznawanie, że opinie, wyznawane wartości i potrzeby osób starszych są mniej ważne niż osób młodych i będących w pełni sił.
• Ośmieszanie świadome przeinaczanie i karykaturalne wyolbrzymianie problemów seniorów i ich sposobów rozwiązywania mające na celu wskazanie „żałosności” sytuacji osób starszych.
• Nadopiekuńczość/ paternalizm skłonność do wyręczania seniora w wykonywaniu niektórych czynności dnia codziennego, nawet w sytuacji gdy jest w stanie samodzielnie dać sobie radę i nie widzi potrzeby odwoływania się do pomocy innych.
• Protekcjonalność skłonność do traktowania seniora jako osoby niezdolnej do funkcjonowania bez wsparcia danej jednostki bądź instytucji, wsparcia udzielanego
  w szczególności ze względu na wiek. Może przyjmować formę werbalną np. mówienie do osoby starszej jak do dziecka, stosowanie formy babciu/dziadku zamiast Pani/Pan, albo behawioralną np. wykonywanie pewnych czynności za osobę starszą co sprzyja rozwojowi jego bezradności.
• Zaniedbanie pomijanie (świadome lub nieświadome) istotnych potrzeb psychosomatycznych i materialnych osób starszych. Specyficznym przypadkiem jest niedostarczanie seniorom informacji nt. przysługujących im praw socjalnych i zdrowotnych prowadzące często do nieuświadamiania sobie przez nich istniejących potrzeb i sposobów ich zaspokajania.
• Segregacja oddzielanie seniorów od reszty społeczeństwa/ społeczności poprzez skupienie ich na wyodrębnionym terytorium. Z reguły takie oddzielenie tłumaczone jest chęcią „stworzenia mikroświata dostosowanego do specyficznych potrzeb osób najstarszych”. Z segregacją z reguły związana jest izolacja społeczna, przez którą rozumie się niewystarczający zdaniem seniorów poziom integracji jednostki z grupą lub innymi, młodszymi osobami, w szersze środowisko. Najwyższym stopniem segregacji jest odrzucenie, polegające na nieutrzymywaniu kontaktów interpersonalnych innych niż konieczne z uwypukleniem ich oficjalnego charakteru.

• Nadużycia finansowe związane z niesprawiedliwym, nieuzasadnionym lub sprzecznym z prawem użyciem zasobów materialnych, tytułu własności i uprawnień znajdujących się w posiadaniu seniora. Do tej grupy należą wszelkiego rodzaju oszustwa rynkowe związane ze świadomym wykorzystywaniem niewiedzy i bezradności seniorów jako konsumentów. Z nadużyciami finansowymi wiążą się również nadużycia prawne, gdy korzystając z niewiedzy, niepoczytalności, czy osłabionego krytycyzmu podejmowane są kroki w celu ograniczenia ich samodzielności prawnej lub też przejęcia tytułów własności i uprawnień będących w ich posiadaniu (zachęcanie do spisywania testamentów, aktów darowizn, zawierani umów „sprzedaży” lub wręcz ich podrabianie, a nawet zawieranie fikcyjnych małżeństw).
• Nadużycia cielesne przejawy agresji w stosunku do osób starszych przybierające formy od względnie łagodnej (popychanie, sturchanie) do form coraz bardziej brutalnych (ciężkie pobicia). W momencie gdy akty fizycznej agresji się powtarzają mówimy o długotrwałym znęcaniu się, któremu z reguły towarzyszy także agresja słowna (używanie obelżywych słów mających podkreślić bezwartościowość i winę osoby starszej). Do nadużyć cielesnych zaliczać będziemy również nadużycia seksualne.

Zachowania dyskryminujące wobec seniorów powodują naruszenie ich godności osobistej, zaniżenie poczucia własnej wartości i sprawstwa, są swego rodzaju „samosprawdzającym się proroctwem”, które z czasem doprowadza do tego, że osoby starsze które doświadczają dyskryminacji same zaczynają myśleć o sobie jako o gorszych, nieudolnych, bezwartościowych, co sprawia że ograniczają kontakty z innymi ludźmi, czują się wyobcowani i osamotnieni.